USTAD TƏNQİDÇİ, GÖRKƏMLİ ƏDƏBİYYATŞÜNAS
O, 100 il bundan öncə, 1915-ci il - baharın ilk günü-martın 21-də Şuşada dünyaya göz açdı.
Orda, indi bizim üçün müvəqqəti də olsa, həsrətini çəkdiyimiz (amma tezliklə qovuşacağımız) o
cənnətməkanda orta məktəb bitirdi, sonra APİ-nin Azərbaycan dili və ədəbiyyatı fakültəsində
təhsil aldı.
Gələcəyin tanınmış tənqidçisi elə tələbə ikən özünün xüsusi qabiliyyəti, geniş mütaliəsi və
rəvan nitqi, söz demək -müstəqil fikir yürütmək bacarığı ilə seçildi. Çox keçmədən onun məqalə
və resenziyaları ədəbi mətbuata yol tapacaq, "Tənqidçi Əkbər Ağayev" imzasını ədəbi
ictimaiyyətə tanıdacaqdı.
1937-ci il qara bir kabus kimi Azərbaycan xalqının başı üstündə dolanmağa başladı, millətin
ən gözəl ziyalıları məhv edildi. O sıradan Azərbaycan ədəbiyyatının ən görkəmli nümayəndələri
bolşevik "troyka"sının qurbanı oldular. M.K.Ələkbərli, B.Çobanzadə, A.Musaxanlı, Ə.Nazim,
Ə.Abid, H.Zeynallı kimi tənqidçi-ədəbiyyatşünaslar, fikir sahibləri bu ölüm qurğusunun
cəngindən qurtula bilmədilər.
Ancaq ədəbi fikir meydanı boş qalmadı. Tənqid və ədəbiyyatşünaslıqda artıq cavan, istedadlı
kadrlar yetişirdi. Məmməd Arif, Məmməd Cəfər, Mehdi Hüseyn, Mikayıl Rəfili, Feyzulla
Qasımzadə, Əli Sultanlı, Mir Cəlal, Həmid Araslı, Cəfər Xəndan 30-cu illərin əvvəllərindən öz
imzalarını tanıtmaqdaydılar, az sonra Cəfər Cəfərov, Əkbər Ağayev, Orucəli Həsənov da bir
tənqidçi-ədəbiyyatşünas kimi bu sıraya qoşuldular.
Əkbər Ağayev məhz belə bir çətin, mürəkkəb dövrdə tənqidə gəldi. İlk məqaləsini Əhməd
Cavadın V.Şekspirdən etdiyi "Otello" pyesinin tərcüməsinə həsr etmişdi. Oxucu məktubu kimi
dərc edilən o yazıda gənc Əkbər Ağayevin tənqidçilik keyfiyyətinin iki başlıca cəhəti diqqəti cəlb
etdi: birincisi tənqidçinin haqqında söz açdığı əsərin ideyasını, bədii-sənətkarlıq xüsusiyyətlərini
tam qavraması və bu bilgi ilə tərcüməyə qiymət verməsi, ikincisi tərcümə olunan əsərin uğurlu
cəhətlərini və eyni zamanda, nəzərə çarpan, gözdən qaçmayan qüsurlarını çəkinmədən söyləməsi.
"Yüksək keyfiyyətli bədii tərcümə uğrunda" adlı bu məqalə 1937-ci ildə, "Ədəbiyyat qəzeti"nin
31 yanvar sayında dərc edilmişdi və o yazıdan başlayaraq mətbuatda Əkbər Ağayevin tənqidçi
kimi imici formalaşmağa başladı. Onda Əkbər Ağayevin heç 22 yaşı tamam olmamışdı, hələ tələbə
idi və 1989-cu ilin martına - bu dünya ilə vidalaşana qədər tənqidçi-ədəbiyyatşünas, tərcüməçi,
pedaqoq Əkbər Ağayev ədəbi gündəmdən düşmədi.
Ardı...
